YÜKSEKÖĞRETİMDE KADIN-ERKEK FIRSAT EŞİTLİĞİNE DESTEK VE EŞİTLİKÇİ BAKIŞ AÇISI ​
GELİŞTİRME ÜZERİNE POLİTİKA İLKELERİ

ERAC bünyesinde yer alan SWG GRI, araştırma ve yenilik çalışmalarında kadın – erkek fırsat eşitliğini destekleyici bir dizi tavsiye kararı almıştır. Ayrıca Avrupa Araştırma Alanı (ERA) ile Türkiye Araştırma Alanı (TARAL) arasında öncelikler bakımından uyumun sağlanması esaslı bir amaç olup, bu noktada “ERA Priority 4 on Gender Equality and Gender Mainstreaming in Research” hayata geçirilmesi önem arzeden bir öncelik teşkil etmektedir.

Yüksek Öğretim Kurulu bünyesinde çalışmalarını yürüten Akademide Kadın Çalışmaları Birimimiz, yine TÜBİTAK bünyesindeki Kadın Araştırmacıları Destekleme Grubu ile birlikte kadın araştırmacıların ve fırsat eşitliğinin desteklenmesi hususunda önemli adımlar atmaktadır. Bu adımların neticesi, 2020 yılı She Figures Avrupa Raporu’na da yansımış ve Avrupa Araştırma Alanında “araştırma” ve “bilgi aktarımı” önceliklerinde, kadın araştırmacılara ait verilerin sağlanması ve eşitlikçi bakış açısının geliştirilmesi yönünden ülkemiz bir çok konuda başarı göstermiştir. 2022 yılından itibaren de üniversitelerimizin Ufuk2020 (Horizon) işbirliği çerçevesinde yürütecekleri projelerde bu hususun belirleyici parametrelerden birisini oluşturacağı bilinmektedir.

Gerek Avrupa Araştırma Alanı ile Türkiye Araştırma Alanı arasında uyum sağlamak, gerek kadın – erkek eşitliğinin yaşama geçirilmesini Devlete bir yükümlülük olarak yükleyen Anayasa m. 10/II hükmünün yüksek öğretim açısından gereğini oluşturmak üzere ve Ülkemizin esaslı meselelerinden birisine Yüksek Öğretim Kurulu’nun etki alanı içerisinde farkındalık oluşturma sorumluluğunun bilincinde olarak, aşağıdaki politika ilkeleri oluşturulmuştur:

1. Yüksek öğretim kurumları, başta eğitim, araştırma, istihdam ve yönetim olmak üzere, amaç ve sorumluluklarının temas ettiği her sahada kadın – erkek fırsat eşitliğini gözeten bir yaklaşım ortaya koyar. Bu yaklaşıma istinaden;

a. Yüksek öğretim kurumlarının ön lisans, lisans ve lisansüstü tüm kademelerinde yer alan derslerin içerik ve işleniş tarzının kadınlara yönelik olumsuz algılardan uzak olması ve eğitim süreçlerinde kadın öğrencilerin kendilerini rahat ifade edebilmelerinin önündeki engellerin kaldırılması hususunda yüksek bir hassasiyet geliştirilir. Ayrıca her türlü eğitim süreciyle öğrenci aktivitelerine katılımlarının teşvik edilmesi, bu hususlarda varsa yaşanan engellenmeler ve olumsuz pekiştirmeler aleyhine ilgili yüksek öğretim kurumu düzeyinde etkin şikâyet mekanizmalarının hayata geçirilmesi önerilir.

b. Yüksek öğretim kurumlarının çeşitli birimlerinde yürütülen her türlü araştırma ve yenilik programlarında 24.12.2019 tarihinde yürürlüğe giren “TÜBİTAK Süreçlerinde Kadın Araştırmacıların Katılımının Artırılmasına Yönelik Politika İlkeleri” Yüksek Öğretim Kurulu tarafından da benimsenmektedir. Özellikle “kapsayıcılık” ilkesinin ortak bir değer olarak hayata geçirilmesi amacıyla; kadın ve erkek araştırmacıların katılımı hususunda denge gözetilmesi ve karar almaya yönelik oluşturulan grup yürütme kurulları, danışma kurulları gibi yönetim mekanizmalarında, proje değerlendirme ve izleme süreçlerinde kadın araştırmacı oranının dengeyi sağlayacak şekilde oluşturulması, öncelikli hedeflerden birini oluşturur.

c. Yüksek öğretim, Ülkemizde kadın – erkek istihdam oranının birbirine en yakın olduğu sahalardan biridir. Bununla birlikte, akademik üretim / düşünce imali bakımından esas meselenin kadın – erkek arasındaki genel sayısal oranın birbirine yaklaştırılması değil, aynı birim ve ortak çalışma alanlarında tek cinsiyetli bakış açısının uzun vadede yaratacağı vizyon daralmasını önlemek olduğu bilinciyle hareket edilmesi gerektiğinin altı çizilmelidir. Bu bakımdan yüksek öğretimde kadın – erkek fırsat eşitliğinin desteklenmesi ve eşitlikçi bakış açısı, kadın – erkek sayısındaki oransal bir yakınlıktan önce, işlevsel bir birlikteliği ifade eder ve Yüksek Öğretim Kurulu, yüksek öğretim birimlerindeki akademik çalışma alanlarının cinsiyet bazında mümkün olduğunca dengelenmesini, kadın veya erkek üzerinden tek cinsiyetli bir yığılmanın oluşmasını önleyecek istihdam politikasını teşvik eder.

d. Yüksek Öğretim Kurulu, istihdamda ve araştırma programlarında kapsayıcılığa paralel bir anlayışla yönetimde kapsayıcılığın da geliştirilmesi gerektiğini ilke olarak kabul eder. Bu itibarla, yüksek öğretim kurumlarının yönetim organlarının oluşturulmasında mümkün olduğunca kadın – erkek eşitliğine uygun hareket edilmesini teşvik eder; mevcut karar organlarının eşitlikçi bakış açısı içeren bir anlayışla çalışmasını bir yönetim ilkesi olarak benimser.

2. Yüksek öğretim kurumlarının kendi çalışma ve araştırma alanları içerisinde kadın – erkek fırsat eşitliğini zedeleyen her türlü düzenleme, uygulama ve yaklaşımın tespitine ve raporlanmasına özel bir önem verilir; bu konunun akademik düzeyde çalışılmasına ve projelerle geliştirilmesine destek olunur.

3. Üniversitelerimizin Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezlerinin kadın – erkek fırsat eşitliğine destek ve eşitlikçi bakış açısı geliştirme üzerine çalışmalar yapmak, projeler geliştirmek ve uygulamak konusunda sorumluluk üstlenmeleri, Yüksek Öğretim Kurulu tarafından teyit ve teşvik edilir.